Η πειρατεία τελικά σκοτώνει, σώζει, προωθεί;

Από τον Νίκο Γραμμάτο

Υπόθεση πειρατεία. Τι συμβαίνει με τη χαώδη εγκυκλοπαίδεια του διαδικτύου; Αφορμή; Το διαφημιστικό σποτάκι που έτυχε να δω στην τηλεόραση και αφορούσε στον κινηματογράφο και το παράνομο «κατέβασμα» ταινιών που έχει ως αποτέλεσμα να χάσει τη δουλειά τους απλός κοσμάκης.

Φυσικά μέχρις ενός σημείου, γιατί δεν νομίζω το ότι κατέβασα την ταινία “This is it”, ενώ πριν την είχα δει στο σινεμά, στέρησε την δουλειά σε κάποιους. Όμως, δεν θα καυτηριάσω το θέμα του κινηματογράφου, αλλά θα προχωρήσω στο θέμα που παρουσιάζει το rockap.gr, την μουσική.

Το πρώτο τραγούδι που ηχογραφήθηκε εν έτη 1860 ήταν το «Au Clair de la Lune»¹, από τον εφευρέτη Edouard-Leon Scott de Martinville στον φωνογράφο του Thomas Edison, και όχι το «Mary had a little lamb»² όπως πολλοί πιστεύουν. Ηχογραφήθηκε για να φτάσει στον ακροατή. Να ελευθερώσει την μουσική-έργο του ο καλλιτέχνης και να την παρουσιάσει σ’ αυτόν που είτε καθόταν απέναντί του, είτε άκουγε. Από τότε η μουσική πιάστηκε στα δίχτυα της εμπορευματοποίησης, η οποία μας φέρνει στη σημερινή μαζική της μορφή και φυσικά στην “παράνομή” της διακίνηση.

Αλήθεια, όταν η κασσέτα και το βινύλιο κυκλοφορούσαν στην αγορά δεν υπήρχε πειρατεία; Όταν ένας φίλος σου έγγραφε μια κασσέτα, με σκοπό να γνωρίσεις κάποιον καλλιτέχνη και έπειτα να τον βρεις στο δισκάδικο δεν εκτελούσε το “παράπτωμα” της πειρατείας; Κάπως έτσι δεν λειτουργούμε και τώρα;

Ο Θεόδωρος Χατζηκώστας, συγγραφέας, στο άρθρο του «Γιατί η πειρατεία δεν σκοτώνει την μουσική»³, λέει πώς δεν πρόκειται για ‘δολοφονία’ “διότι πειρατεία είχαμε από την εποχή της κασέτας πριν 2 δεκαετίες”, χωρίς “καμιά μουσική να πεθαίνει τότε – ούτε και τώρα”. Αλλά και “διότι η πειρατεία είναι ένα παρασιτικό φαινόμενο που έχει πολύ μικρή σχέση με τις πωλήσεις: Την εποχή που το “πειρατικό” napster ανθούσε, στην Αμερική οι πωλήσεις CD, είχαν αύξηση και αυτές. Ψιλά γράμματα!”

Ας μην ξεχνάμε δε ότι μέσω αυτής της “πειρατείας” η προώθηση καλλιτεχνών και γκρουπς επιτυγχάνεται σε ευρεία κλίμακα. “Κανείς δεν αγόρασε κάτι στα τυφλά, και η πειρατεία είναι προθάλαμος για μια νόμιμη αγορά”, λέει ο Χατζηκώστας, “διότι αυτό που θα αγοράσει κάποιος από τον “μαύρο” (συγνώμη για το σχόλιο – απλά είναι πλέον κομμάτι της καθομιλουμένης) μάλλον ποτέ δεν θα το αγόραζε αυθεντικό …”.

Συνεχίζει δε λέγοντας ” … όπως και να το κάνουμε, ακόμη και να ήταν τόσο “φονική” η πειρατεία, δεν θα σκότωνε την μουσική, αλλά τις μουσικές βιομηχανίες!! Δεν καταλαβαίνω γιατί αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν πως η μουσική είναι συνυφασμένη με τις φάμπρικές τους. Εσείς πιστεύετε πως αν κλείσουν το μαγαζάκι τους, θα σταματήσουν να τραγουδούν οι καλλιτέχνες και να λαλούν τα αηδόνια;;”

Άρα λοιπόν το διαδίκτυο “δημιουργεί” το πρόβλημα στη μουσική; Σύμφωνα με την Washington Post και την Ελευθεροτυπία : « Η μουσική πειρατεία μέσω Διαδικτύου δεν επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στις νόμιμες πωλήσεις. Αυτό είναι το συμπέρασμα της έρευνας που διεξήγαν οι μελετητές Felix Oberholzer-Gee, συνεργάτης-καθηγητής στην Οικονομική Σχολή του Χάρβαρντ και ο συνάδελφός του Koleman Strumpf από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας»⁴.  Δηλαδή από την μία η Ευρώπη τελεί υπό καθεστώς νομικών επιπτώσεων για την «παράνομη ανταλλαγή μουσικών αρχείων μέσω του Διαδικτύου» κι απ’ την άλλη οι «αρνητικές της επιπτώσεις» δεν μπορούν να αποδειχθούν.

Σύμφωνα με τους Oberholzer-Gee και Strumpf, και αφού ερεύνησαν «680 άλμπουμ για 17 εβδομάδες κατά το δεύτερο μισό του 2002»⁴,  κατέληξαν στο ότι «τα μουσικά κομμάτια που συγκέντρωναν τη συντριπτική προτίμηση των χρηστών που ‘κατεβάζουν’ αρχεία από το Ιντερνετ δεν παρουσίασαν καμία σημαντική μείωση στις πωλήσεις»⁴.  Είναι λοιπόν δυνατόν τέτοιου είδους διακίνηση της μουσικής να πλήγει την ίδια την μουσική;

«Η ανταλλαγή μουσικών αρχείων ουσιαστικά αυξάνει τις πωλήσεις των ήδη εμπορικών cd που πραγματοποιούν περισσότερες από 600.000 πωλήσεις ή, διαφορετικά, το «κατέβασμα» 150 τραγουδιών από ένα τέτοιο άλμπουμ αντιστοιχεί στην αύξηση των πωλήσεών του κατά ένα αντίτυπο».⁴

Πόσο κοστίζει αλήθεια ένα δισκάκι σε μια εταιρεία; Ο Άρης Νικολαΐδης στο κείμενό⁵ του λέει πως «το κόστος του cd μαζί με τη χάραξη, το κουτί, το εξώφυλλο και τη ζελατίνα είναι λιγότερο από 1 ευρώ».  Φυσικά στα έξοδα αυτά θα πρέπει να συνυπολογισθούν οι παρόγοντες που αυξάνουν το κόστος. « 1,06 ευρώ την ΑΕΠΙ (στις μεγάλες παραγωγές το ποσοστό της ΑΕΠΙ σίγουρα μικραίνει)», λέει ο Νικολαΐδης, «και…όσο νομίζεις το στούντιο, οι μουσικοί οι μαέστροι κλπ., να πούμε άλλο 1 ευρώ. Τρία το σύνολο,  Να βάλουμε κι άλλο ένα ευρώ οι μεσάζοντες (τα δισκάδικα) φτάσαμε τα τέσσερα. Κάντα πέντε ευρώ γιατί είμαστε κουβαρντάδες! Από τα 5 ευρώ πώς φτάνουμε στα 15 ρε μάγκες;»⁵

Ναι, αλλά πόσες φορές έχουμε δει συλλογές, επανεκδόσεις σε πολυτελής κασσετίνες, που κοστίζουν στην κυριολεξία ο κούκος αηδόνι; Αυτό σημαίνει ότι για τα εν λόγω παραδείγματα «ούτε στούντιο ούτε μουσικοί ούτε …τίποτα (χρειάζονται). Παίρνεις τις κόπιες και τις δίνεις για χάραξη», όπως λέει ο Νικολΐδης.  Η δισκογραφική εταιρεία δηλαδή, με σχεδόν μηδενικό κόστος εμφανίζει μια τέτοια κυκλοφορία «φτάνει να πουλιέται 10 ευρώ (στην καλύτερη περίπτωση)».⁵

Μια απάντηση βέβαια στον Νικολαΐδη θα μπορούσε να είναι η ανακοίνωση του κου Σταμπουλή, γενικός διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Ενωσης Παραγωγών Ηχογραφημάτων (IFPI)) εν έτη 2004 και αναρωτιέται, «Ποιος μπορεί να προσδιορίσει πόσο κοστίζει κάθε μουσικό έργο; Μόνο η αξία του υλικού του δίσκου μπορεί να προσδιοριστεί». Ενώ συνεχίζει το ταξίδι της αυτοερώτησης λέγοντας ότι, «τα τελευταία δύο χρόνια η μουσική αγορά που έχει περισσότερο αναπτυχθεί είναι αυτή των “ρίνγκτοουνς” για τα κινητά τηλέφωνα. Κάποιος που θέλει να “κατεβάσει” ένα ρίνγκτοουν, πληρώνει 1 ευρώ για να το αγοράσει, ενώ άλλα 5 ευρώ του στοιχίζει το τηλεφώνημα μέχρις αγοράς. Πληρώνει τελικά 6 ευρώ για ένα ρίνγκτοουν μερικών δευτερολέπτων. Και 20 ευρώ για ένα cd είναι πολλά;»⁶.

Όπως καταλαβαίνετε το ερώτημα είναι πολύ φιλοσοφικό και δεν ξέρω αν μπορούμε, εμείς οι απλοί καταναλωτές να το απαντήσουμε. Γι’ αυτό θα ανατρέξω σε πρόσφατο παράδειγμα, μήπως και βγει μια άκρη. Είδαμε προσφάτως, αρκετούς καλλιτέχνες να κυκλοφορορούν αρχικά την δουλειά τους μέσω περιοδικών – εφημερίδων και να πηγαίνει στα δισκάδικα. Σε αυτό το deal τί ρόλο παίζουνε οι δισκογραφικές; Σίγουρα παίζουνε γιατί τα ποσά που ακούστηκαν ήταν τεράστια, αυτά που έδωσε η εκάστοτε εφημερίδα. Σε αυτή την περίπτωση όμως όταν ο αγοραστής δίνει 3-5 ευρώ για την εφημερίδα και το cd η αξία της τέχνης δεν υποβαθμίζεται; Δεν τους αφορά μάλλον αφού η «δουλειά» έγινε και με το παραπάνω.

Προσφάτως πάλι είδα να διαφημίζουνε νέους δίσκους των οποίων η τιμή είναι στα 9 ευρώ, αξιόλογη κίνηση αλλά γιατί μόνο σε συγκεκριμένους καλλιτέχνες;

Προσωπική μου άποψη είναι ότι καλώς τα cd να πωλούνται 15 – 20 ευρώ αρκεί να μπορούσε ο κάθε δημιουργός να έχει έσοδα από αυτό. Στην Ελλάδα όμως δεν συμβαίνει αυτό κι αν συμβαίνει γίνεται επιλεκτικά. Ας επικοινωνήσουν μαζί μας ροκ και όχι μόνο συγκροτήματα τα οποία έλαβαν χρήματα από την δισκογραφική τους και εμείς θα τα δημοσιεύσουμε. Μήπως μια πιο λογική τιμή, κάπου στα 10 με 12 ευρώ θα ήταν πιο λογική; Όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και στον Έβρο όπου το cd θα κάνει δρομολόγιο να φτάσει, γιατί συμβαίνει και αυτό, να υπάρχουν άλλες τιμές στην Αθήνα και άλλες στα βόρεια για το ταξίδι που κάνουνε να φτάσουν εκεί.

Δεν θα προτείνω άλλες λύσεις γιατί σίγουρα υπάρχουνε πολλές. Καλό θα ήταν να βάλουνε το μυαλό τους να σκεφτεί, όχι μόνο για το πώς θα κερδίσουνε, να βάλουνε την φαντασία τους και να διορθώσουν την κατάσταση πριν φτάσει ο θάνατος των δισκοπωλείων. Οι εποχές αλλάζουν και σίγουρα θα συναντήσουμε πολλά και διάφορα, επειδή όμως και τα οικονομικά μας έχουν φτάσει σε δύσκολα σημεία, ένας λόγος περισσότερος να δούμε άμεση δράση… πάντα ελπίζουμε για το καλύτερο.

¹ http://www.youtube.com/watch?v=q7Gi6j4w3DY

² http://www.youtube.com/watch?v=9y4HYRXrHqI

³ http://www.cineek.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=191

⁴ http://www.cineek.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=191

⁵ http://www.klika.gr/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=119&Itemid=171

⁶ http://www.ifpi.gr/mission/piracy3.htm