Τον Παναγιώτη Κελάνδρια είχα τη χαρά και την τιμή να τον γνωρίσω αρχικά μέσω της σπουδαίας του μπάντας Μικρόκοσμοι, ένα ελληνικό εγχείρημα που είχε να εμφανιστεί στον εγχώριο δισκογραφικό χάρτη από την εποχή των Χάνομαι γιατί Ρεμβάζω. Σκωπτικές μπαλάντες ανακατεμένες με κοντραμπάσο, βιολί, ακορντεόν, κλασσική και ακουστική κιθάρα, πλήκτρα και τύμπανα. Η μουσική συμβάδιζε απόλυτα εναρμονισμένη με το στίχο και ο στίχος με τη μουσική δημιουργώντας ένα πρωτότυπο κράμα με παραδοσιακά ελληνικά και δυτικά στοιχεία. Τα τραγούδια τους ακροβατούσαν ανάμεσα στον ρεαλισμό και το παραμύθι, τη σάτιρα και την κριτική. Κυκλοφόρησαν ένα εκπληκτικό σουρεαλιστικό cd το “Κάθε μέρα όπως πάντα” (Ονειρία Home Studio, 2011) και μετά από κάποια χρόνια κοινής πορείας σκόρπισαν τα ίχνη τους αφήνοντας όμως σπουδαία τραγούδια όπως η «Ιστορία με ηθικό δίδαγμα». Οντας μόνιμος κάτοικος του νησιού των Φαιάκων συνεχίζει το δρόμο της καθαρής και ανεπιτήδευτης μουσικής κυκλοφορώντας ένα EP με τίτλο «Αγγελοστάλσημο» όπου περιέχει τέσσερις δικές του συνθέσεις. Σε αυτό συναντάμε πάλι τον ίδιο στο τραγούδι αλλά και στη κλασσική και ακουστική κιθάρα αλλά επίσης συναντάμε στο στούντιο και διαφορετικά όργανα: λάφτα, νταούλι, μπεντίρ, κανονάκι, κρητική λύρα, μπάσο, μπουζούκι, τσέλο, λαούτο, κλαρινέτο, τύμπανα. Με αφορμή την εμφάνιση του με τις Αθιβολές ένα καινούργιο σχήμα εξ Κέρκυρας που αποτελείται από τον ίδιο αλλά και τους Παναγιώτη Δόβρη και Μάρκο Κατσιγιάννη την Κυριακή 5 Οκτώβρη στις 1002 Νύχτες ήπιαμε καφέ και κάναμε μια κουβέντα για όλα τα παραπάνω…
Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Γερασίμου
Ξεκίνησες να ασχολείσαι με τη μουσική πριν από…
Πάρα πολλά χρόνια. Από τη δεκαετία του ’80 μέχρι και σήμερα, αν και για πάρα πολλά χρόνια δεν έκανα εμφανίσεις ούτε έπαιζα πουθενά. Ήταν δική μου συνειδητή επιλογή και οι λόγοι καθαρά προσωπικοί.
Πραγματοποιείς εδώ το ντεμπούτο σου στη δισκογραφία σε προσωπικό επίπεδο με ένα EP με την ονομασία “Αγγελοστάλσημο”. Μίλησε μου για το υλικό αυτής της δουλειάς.
Ο δίσκος περιλαμβάνει τέσσερα τραγούδια σε ποίηση Ερασμίας Πεδιαδιτάκη, η οποία κάνει κι αυτή το ντεμπούτο της στη δισκογραφία ως στιχουργός. Πρόκειται για τέσσερα πανέμορφα ποιήματα, γεμάτα μουσικότητα, εικόνες και φως, που προσωπικά με συγκίνησαν από την πρώτη στιγμή που τα διάβασα. Ήταν σα να μου ψιθύριζαν τη μελωδία που βγήκε σχεδόν αβίαστα.
Πως προέκυψε ο τίτλος της δισκογραφικής αυτής εργασίας;
Από τον τίτλο ενός από τα τραγούδια του δίσκου. Θέλαμε έτσι κι αλλιώς έναν όμορφο τίτλο που να τραβάει το ενδιαφέρον και τι πιο όμορφη λέξη από το ‘Αγγελοστάλσημο’;
Ποιες είναι οι μουσικές που σε συγκινούν περισσότερο; Ποιους δίσκους ξεχώρισες τελευταία;
Όλες οι μουσικές μου αρέσουν και όταν το τραγούδι είναι αυθεντικό δεν μπορεί παρά να σε συγκινήσει. Ως μουσικός δεν μπορώ να λειτουργώ με όρους αποκλεισμού, δεν μπορώ να λέω ότι δεν μου αρέσει εκείνο ή το άλλο είδος μουσικής. Το τι θα επιλέξω ν’ ακούσω κάθε φορά εξαρτάται και σε κάποιο βαθμό από τη διάθεση αλλά μέχρι εκεί. Άλλο πράγμα οι επιρροές βέβαια που έχουν να κάνουν και με το πόσο ‘δικό’ σου αισθάνεσαι ένα μουσικό είδος. Θέλω να πω ότι, προσωπικά τουλάχιστον, αισθάνομαι πολύ πιο κοντά μου τη μουσική της Μεσογείου από την αμερικανική ροκ για παράδειγμα-που κατά τα άλλα τη λατρεύω- οπότε είναι λογικό στη δουλειά μου οι επιρροές να είναι ανάλογες. Όσο για τους νέους δίσκους δεν θ’ αναφέρω κάποιον ή κάποιους συγκεκριμένα γιατί έχουν βγει αρκετές πολύ αξιόλογες δουλειές και σίγουρα θα ξεχάσω κάποια.
Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για σένα και τι σε οδηγεί στο να γράφεις μουσική;
Έμπνευση αντλώ από τα πάντα. Από την καθημερινότητα και τα προβλήματα των συνανθρώπων μας –και τα δικά μου φυσικά- από ένα γεγονός που θα με συγκλονίσει ή θα μ’ εντυπωσιάσει, από ένα ηλιοβασίλεμα, από την πολιτική, τις καθημερινές μας συμπεριφορές αλλά και από δουλειές άλλων τραγουδοποιών, την παράδοσή μας. Όταν είσαι σε εγρήγορση δεν είναι δυνατόν να μη βρεις υλικό που να σ’ εμπνέει. Η επεξεργασία του βέβαια και η μετουσίωσή του σε τραγούδι είναι άλλη υπόθεση. Μουσική γράφω επειδή έτσι το αισθάνομαι, είναι μια ανάγκη για ν’ αποδείξω στον εαυτό μου πρώτ’ απ’ όλα ότι είμαι ζωντανός και δεν μ’ έχει πάρει από κάτω η φρικτή κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει. Σε δεύτερο επίπεδο είναι και η ανάγκη για επικοινωνία με τον κόσμο, να πω αυτά που σκέφτομαι και αισθάνομαι και να προσφέρω όση χαρά μπορώ μέσα από ένα τραγούδι που μοιράζομαι. Δεν έχει σημασία αν το ακούν δέκα άνθρωποι ή δέκα χιλιάδες. Κι ένας ν’ ακούσει αυτό που έκανες και να το αγαπήσει αξίζει τον κόπο.
Πώς θα χαρακτήριζες τη μουσική σου και σε ποιο μουσικό είδος θα την τοποθετούσες;
Κοίτα, οι κατηγοριοποιήσεις και οι κατατάξεις σε είδη δεν μου αρέσουν. Η μουσική μου είναι ελληνική, με την έννοια ότι ο στίχος είναι στα Ελληνικά και οι επιρροές μου βρίσκονται κυρίως, αν και όχι αποκλειστικά, στην ελληνική μουσική παράδοση. Όταν λέω παράδοση δεν εννοώ μόνο την αμιγώς παραδοσιακή μουσική αλλά το σύνολο της ελληνικής μουσικής μέχρι και τις μέρες μας. Από κει και πέρα, κάποιοι θα την έλεγαν έντεχνη (όρος που δεν μου αρέσει), κάποιοι άλλοι την έχουν χαρακτηρίσει εντεχνοπαραδοσιακή και πρόσφατα διάβασα ένα άρθρο που αναφερόταν στη δημιουργία ενός νέου μουσικού ρεύματος, τις «ρίζες», κατ’ αντιστοιχία με τη λεγόμενη Indie μουσική, και κατέτασσε και τη δική μου δουλειά σε αυτό το ρεύμα. Μπορεί να είναι κι έτσι, δεν ξέρω. Πάντως, όταν ξεκίνησα να γράφω δικά μου τραγούδια το μόνο που δεν είχα στο μυαλό μου ήταν να (συν)δημιουργήσω ή να ενταχθώ σε κάποιο μουσικό ρεύμα.
Μίλησε μου για τους μουσικούς που συμμετείχαν σε αυτή τη δουλειά αλλά και για όσους έβαλαν ένα μικρό λιθαράκι ώστε να βγει προς τα έξω το τελικό αποτέλεσμα.
Η δουλειά αυτή πραγματικά δεν θα έβγαινε ποτέ χωρίς την αγάπη και το μεράκι των συντελεστών, ερμηνευτών, μουσικών και τεχνικών που έκαναν αυτά τα τραγούδια δικά τους και γι αυτό τους ευχαριστώ θερμά. Όλοι τους έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους. Ξεκινάμε λοιπόν: Ολόκληρη η παραγωγή έγινε στο Tube Studio στην Κέρκυρα. Την ηχοληψία έκανε ο Δήμος Μακρής και τη μίξη και το mastering ο Κλεομένης Ευαγγελόπουλος. Τα τραγούδια ερμηνεύουν από ένα η Αντιγόνη Κατσούρη, η Βασιλική Παπακωνσταντίνου, ο Παναγιώτης Δόβρης κι εγώ μαζί με τον Τάσο Τσαγκαράκη και τον Βασίλη Χαλικιά. Πάμε στους μουσικούς. Μπάσο έπαιξε ο Γιάννης Κουτάγιαρ, τύμπανα ο Γιώργος Αλεξόπουλος, κρητική λύρα ο κύριος Παντελής Τερεζάκης, λαούτο ο Θεόφιλος Τερεζάκης, πιάνο η Βασιλική Παπακωνσταντίνου, κιθάρες ο Παναγιώτης Δόβρης κι εγώ, μπεντίρ ο Γεράσιμος Τσαγκαράκης, νταούλι ο Χρήστος Ζάχος, κανονάκι ο Δημήτρης Γκόγκος, λάφτα και μπουζούκι ο Ιάκωβος Μωυσιάδης, κλαρινέτο ο Δημήτρης Αργυρός, τσέλο η Ειρήνη Μπαρούτα και βιολί ο Κώστας Σκριμπόνης.
Εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης (sοcιal networking)…. Πραγματικά χρήσιμα εργαλεία ή πραγματικά αναγκαίο κακό;
Και τα δύο νομίζω. Θεωρητικά σου δίνουν τη δυνατότητα ν’ απευθυνθείς σε πολύ περισσότερο κόσμο αλλά από μόνα τους δεν προσφέρουν και πολλά. Το να βγάλεις κάτι στο διαδίκτυο δεν σημαίνει ότι θ’ ακουστεί κιόλας. Έχουμε μπει σε μια διαδικασία όπου ο δημιουργός πρέπει να αφιερώσει άπειρες ώρες στην προώθηση και τη διάδοση της δουλειάς του προκειμένου να γίνει γνωστός σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο και αυτό στοιχίζει σε χρήμα και σε ψυχικές δυνάμεις. Από την άλλη μεριά δεν έχεις πολλές επιλογές από τη στιγμή που η μουσική βιομηχανία διέρχεται την κρίση που όλοι γνωρίζουμε και ό,τι έχει απομείνει έχει στρέψει το ενδιαφέρον του σε πολύ συγκεκριμένα είδη.
Τώρα με τη γενικότερη κρίση που επικρατεί και παίρνει μπάλα και τη δισκογραφία οδηγούμαστε σε ένα γρήγορο ψαλίδισμα της …παραδοσιακής δομής και υπόστασης του cd δηλαδή την αίσθηση του απτού όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα… Που βλέπεις να πηγαίνουν τα πράγματα σε επίπεδο δισκογραφικών εταιριών στο εγχώριο μουσικό στερέωμα;
Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος αλλά από αυτά που βλέπω και ακούω και από άλλους δημιουργούς και μουσικούς οι δισκογραφικές εταιρείες όπως τις γνωρίζαμε είναι σχεδόν παρελθόν. Πολλές θα στραφούν στην ηλεκτρονική διανομή και προώθηση, δεν έχουν και άλλες επιλογές από τη στιγμή που η αγορά των CD έχει νεκρώσει. Το πιο σοβαρό ζήτημα όμως δεν αφορά τόσο το μέσο, που είναι ούτως ή άλλως σοβαρό τη στιγμή που ο ήχος μέσα από τον υπολογιστή ή το mp3 player στο αυτοκίνητο δεν έχει καμία σχέση ως προς την ποιότητα με τον ήχο του CD, για να μην μιλήσω για το βινύλιο. Το πιο σοβαρό είναι οι επιλογές τους, σε τι επενδύουν και τι προωθούν. Δεν πιστεύω ότι η πολιτική και οι επιλογές τους θ’ αλλάξουν εφόσον ευθυγραμμίζονται με την παγιωμένη συστηματική πολιτική στο χώρο του πολιτισμού που στοχεύει στην εξάλειψη των διαφορών και της ποικιλίας προκειμένου ν’ αμβλύνει τις αντιστάσεις και τις άμυνες απέναντι στη νεοφιλελεύθερη επίθεση που έχει εξαπολυθεί εναντίον των λαών όλου του κόσμου.
Επιλέγεις ξεκάθαρα να εκφραστείς με ελληνικό στίχο. Σε απασχολεί καθόλου η … επιλογή της γλώσσας και πως βλέπεις τη χρήση της δικής μας γλώσσας αλλά και της αγγλικής στο εγχώριο μουσικό περιβάλλον;
Εκφράζομαι με ελληνικό στίχο διότι η ελληνική είναι η μητρική μου γλώσσα. Με αυτή σκέφτομαι, με αυτήν επεξεργάζομαι τα κάθε λογής ερεθίσματα που δέχομαι καθημερινά και με αυτή μπορώ να εκφράσω αυτά που αισθάνομαι και να επικοινωνήσω με τον κόσμο. Είναι συστατικό στοιχείο της ταυτότητάς μου. Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι τη θεωρώ καλύτερη από τις άλλες γλώσσες, την Αγγλική για παράδειγμα. Απλώς, δεν μπορώ να πω στα Αγγλικά αυτά που θέλω να πω και να περάσω στον κόσμο. Όσο για τους καλλιτέχνες και τα σχήματα που δουλεύουν με αγγλικό στίχο, καλά κάνουν εφόσον αισθάνονται ότι αυτό τους εκφράζει περισσότερο. Η μόνη μου ένσταση έχει να κάνει με το ότι γνωρίζω από την επιστήμη μου ότι εάν μια γλώσσα δεν είναι μητρική σου δεν μπορείς να εκφραστείς σωστά σε αυτή εφόσον ο πολιτισμός τον οποίο αποτυπώνει και περιγράφει δεν είναι δικός σου.
Αν σου έλεγα να κρατήσεις ένα τραγούδι ή ένα στίχο από αυτή τη δουλειά ποιό θα ήταν αυτό;
Θα κρατούσα και τα τέσσερα τραγούδια γιατί τ’ αγαπάω το ίδιο. Ο στίχος όμως που θα κρατούσα είναι από το ρεφραίν του τραγουδιού Λαχτάρας ονειροπαρμέ: «Λαχτάρας ονειροπαρμέ, και της καρδιάς λουλούδι έλα στο προσκεφάλι μου, γίνε γλυκό τραγούδι. Λαχτάρας ονειροπαρμέ, έρωτα ταξιδιάρη έλα στο προσκεφάλι μου, ο ύπνος να με πάρει…».
Πιστεύεις ότι σε αυτή τη χώρα όπως τη ζούμε τώρα, καθημερινά συμβαίνουν πράγματα στη τέχνη αλλά και γενικότερα στη κοινωνία παρά τη κρίση που επικρατεί;
Βεβαίως. Έχει παρατηρηθεί και σε άλλες χώρες, όχι μόνο στη δικιά μας, ότι σε τέτοιες εποχές η δημιουργικότητα ανθίζει. Αν κοιτάξουμε προσεκτικά πίσω από την επιφάνεια θα δούμε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει έξαρση δημιουργικότητας σε όλους τους τομείς της τέχνης, άσχετα με το πόσο αυτή προβάλλεται. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι έχουν ελάχιστες ή και καθόλου δυνατότητες να προβάλουν τη δουλειά τους όπως πρέπει και, σε ό,τι αφορά τη μουσική τουλάχιστον, αυτό φαίνεται εύκολα αν κοιτάξει κανείς τον τρόπο λειτουργίας των περισσότερων μουσικών σκηνών και των δισκογραφικών εταιρειών.
Βλέπουμε μια σχετικά έντονη μουσική δραστηριότητα τον τελευταίο καιρό. Πες μας δυο λόγια.
Από τις αρχές του Μάρτη που μας πέρασε ξεκίνησα εμφανίσεις στην Κέρκυρα και άλλα μέρη της χώρας με τις «Αθιβολές», σχήμα που αποτελείται από εμένα, τον Παναγιώτη Δόβρη, δισκογραφημένο ήδη νεαρό τραγουδοποιό και τον λυράρη και κρουστό Μάρκο Κατσιγιάννη. Έκανα και δύο ατομικές μικρές εμφανίσεις, στο Culture Polis Café στην παρουσίαση του βιβλίου της Μαρίας Παπαδάκη όπου έπαιξα μαζί με την Αρετή Κοκκίνου ένα ακυκλοφόρητο τραγούδι μου σε στίχους της Μαρίας και στο Γυάλινο Upstage στο Φεστιβάλ του Μικρού Πολυτεχνείου. Επίσης σε διάφορους ωραίους χώρους της Κέρκυρας όπως μεταξύ άλλων ο Αμπελώνας, ένα παλιό ελαιοτριβείο που έχει μετατραπεί σε χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων και στο Πολύτεχνο, πάλι στην Κέρκυρα, έναν πανέμορφο πολυχώρο εκδηλώσεων στο κέντρο της πόλης.
Τα επόμενα σχέδια του Παναγιώτη Κελάνδρια είναι…
Αυτό που μ’ ενδιαφέρει περισσότερο αυτή τη στιγμή είναι ν’ ασχοληθώ με την προώθηση και τη διάδοση του “Αγγελοστάλσημου” και να συνεχίσω τις εμφανίσεις με το σχήμα που έχω φτιάξει φέτος, τις Αθιβολές. Τώρα, για τα επόμενα. Κατ’ αρχάς έχω μια έτοιμη δουλειά με έντεκα τραγούδια σε ποίηση Μαρίας Παπαδάκη που θέλω να τα ηχογραφήσω αν είναι δυνατόν φέτος για να κυκλοφορήσουν το 2015. Σε αυτό το δίσκο θα μας κάνει την τιμή να συμμετάσχει ο Μιλτιάδης Πασχαλίδης. Κάτι άλλο που θέλω επίσης να κάνω είναι να κυκλοφορήσω ένα δίσκο με έξι-εφτά τραγούδια έξι ή εφτά διαφορετικών στιχουργών. Ήδη υπάρχουν κάποια έτοιμα που τα παίζω στις ζωντανές εμφανίσεις μου κι έχω πάρα πολύ υλικό από πολλούς στιχουργούς που τελευταία άρχισαν να μου στέλνουν δουλειά τους που προσπαθώ να μελετήσω όσο πιο προσεκτικά μπορώ. Τέλος, θέλω κάποια στιγμή να κυκλοφορήσω κι ένα δίσκο με εντελώς δικά μου τραγούδια, από τα πολλά που έχω γράψει και δεν έχουν δισκογραφηθεί ακόμα. Όπως βλέπεις έχω σχέδια για τα επόμενα τρία τουλάχιστον χρόνια. Ελπίζω να έχω υγεία και χρήματα για να τα υλοποιήσω.
Και μια τελευταία ερώτηση: μέσα σ’ αυτό χάος κάνεις όνειρα;
Αν δεν έκανα όνειρα δεν θα έγραφα τραγούδια. Σήμερα περισσότερο από ποτέ έχουμε ανάγκη να ονειρευόμαστε. Αν και αυτό από μόνο του δεν φτάνει. Για να κάνουμε το όνειρο πραγματικότητα πρέπει να βγούμε στους δρόμους μέχρι ν’ ανατρέψουμε όλα όσα κατατρέχουν τη ζωή τη δική μας και των συνανθρώπων μας.
Link: http://panayotiskelandrias.gr/