Είτε όταν μπαίνουμε στον ρυθμό καθώς παίρνουμε μια ανάσα στο γυμναστήριο ή όταν «τρέχουν» λίγα δάκρυα στο άκουσμα ενός ερωτικού τραγουδιού ενώ είμαστε μόνοι στο αυτοκίνητο (το φύλο δεν έχει καμία σημασία), είτε όταν παλιά αγαπημένα τραγούδια μαάς ωθούν να ανέβουμε στη πίστα και να ξεκινήσουμε τον χορό… δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η μουσική επηρεάζει τις διαθέσεις και τα κίνητρά μας. Αμέτρητες μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί, προκειμένου να αποδείξουν ή να διαψεύσουν τους ισχυρισμούς ότι η μουσική βοηθά στη συγκέντρωση.
Μερικοί φτάνουν στο σημείο να ισχυρίζονται ότι η μουσική μάς κάνει πιο έξυπνους – όπως το «The Mozart Effect», σύμφωνα με το οποίο, η ακρόαση κλασικής μουσικής αυξάνει τη νοημοσύνη, κάτι που πλέον θεωρείται ανακριβές από τους περισσότερους. Μια νέα μελέτη, που διεξήχθη από τη Veraclinic.net, μια εταιρεία μεταμόσχευσης μαλλιών, δείχνει ότι όταν ακούμε heavy metal μειώνεται το άγχος, η αρτηριακή πίεση και οι καρδιακοί παλμοί. Τα αποτελέσματα της έρευνας έρχονται σε αντίθεση με το γεγονός ότι το heavy metal θεωρείται ένα «επιθετικό» μουσικό είδος.
Ίσως είναι η φύση του ήχου που παράγουν οι μπάντες, ίσως η εικόνα που δημιουργούν οι μουσικοί τους ή απλώς το γεγονός ότι θεωρείται τόσο έντονος, όσο το να περάσετε μια νύχτα σε καζίνο. Είναι ενδιαφέρον, επίσης, να σημειωθεί ότι το heavy metal έχει παραδοσιακά έναν ισχυρό δεσμό με τον κόσμο των καζίνο. Κανένα τραγούδι δεν συνοψίζει καλύτερα αυτή τη σύνδεση από τον ύμνο των Motorhead, “Ace of Spades”, που αποτελεί μια τέλεια μουσική μεταφορά της έκρηξης αδρεναλίνης, που μπορεί να βιώσει κάποιος όταν παίζει στο καζίνο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι το «Ace of Spades» επιλέχθηκε από τους παίκτες της παγκοσμίου φήμης διαδικτυακής πλατφόρμας πόκερ, PokerStars, ως το αγαπημένο τους τραγούδι με θέμα το πόκερ.
Η μελέτη ανέθεσε σε 1.540 εθελοντές (ηλικίας 18-65 ετών) να ολοκληρώσουν τεστ, ειδικά σχεδιασμένα ώστε να παράγουν χαμηλά επίπεδα στρες. Οι συμμετέχοντες έλαβαν ένα soundtrack, το οποίο δημιουργήθηκε από διάφορες λίστες αναπαραγωγής του Spotify, με σκοπό να το ακούσουν όλοι ταυτόχρονα. Τους τοποθετήθηκαν συσκευές παρακολούθησης καρδιακών παλμών και αρτηριακής πίεσης και τους ζητήθηκε να καταγράψουν τα στατιστικά τους σε όλη τη διάρκεια του πειράματος.
Ανεξάρτητα από το είδος της μουσικής που αρέσει στον καθένα πάντως, μερικά πράγματα φαίνεται να έχουν κάτι κοινό: την επίδραση στα ανθρώπινα συναισθήματα και στο σώμα. Μπορεί η μουσική να μη μας κάνει πιο έξυπνους, έχει αποδειχθεί όμως ότι η κλασική μουσική, ιδιαίτερα της περιόδου του μπαρόκ, όπως ο Antonio Lucio Vivaldi και ο Johann Sebastian Bach, διαθέτουν μουσικούς χρόνους που μιμούνται τον παλμό της ανθρώπινης καρδιάς και που δημιουργούν μια χαλαρωτική ατμόσφαιρα, η οποία ευνοεί τη μάθηση. Αυτές οι μελωδίες ενεργοποιούν τόσο τον αριστερό όσο και τον δεξιό εγκέφαλο, επιτρέποντας την απορρόφηση περισσότερων πληροφοριών.
Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με το Κέντρο Νέων Ανακαλύψεων στη Μάθηση, το δυναμικό μάθησης αυξάνεται τουλάχιστον πέντε φορές όταν ακούμε μουσική, με 60 χτύπους ανά λεπτό. Η έρευνα έδειξε ότι το heavy metal ήταν το δεύτερο πιο αποτελεσματικό μουσικό είδος στη μείωση του άγχους, με το 89% των ερωτηθέντων να αναφέρει μείωση της αρτηριακής τους πίεσης και τους καρδιακούς παλμούς τους να πέφτουν κατά μέσο όρο κατά 18%. Μια ποπ playlist της δεκαετίας του ’80 προκάλεσε τη μεγαλύτερη μείωση του άγχους, με 36% μείωση στον καρδιακό ρυθμό και το 96% των ερωτηθέντων ανέφεραν πτώση της αρτηριακής πίεσης.
Κάποια άλλα στοιχεία της μελέτης υποδηλώνουν ότι το techno είναι το λιγότερο αποτελεσματικό είδος στη μείωση του άγχους, με το 78% των ερωτηθέντων να αναφέρει αύξηση της αρτηριακής πίεσης κατά την ακρόαση, σε αντίθεση με την κλασική μουσική που θεωρείται συχνά χαλαρωτική.
Ο Avlanmis, ο γιατρός που ηγήθηκε της μελέτης, σχολίασε: «Τα αποτελέσματα μπορεί να προκαλούν έκπληξη, με μία πρώτη ματιά – αλλά ιατρικά βγάζουν νόημα. Οι ποπ επιτυχίες, της δεκαετίας του ’80, θα μπορούσαν να προκαλέσουν το θετικό συναίσθημα της νοσταλγίας σε πολλούς ανθρώπους και οι αισιόδοξοι ήχοι που θυμίζουν πάρτι μπορούν να προκαλέσουν την απελευθέρωση ενδορφινών και σεροτονίνης στον εγκέφαλο, αυξάνοντας τα συναισθήματα ευτυχίας και ηρεμίας. Όσον αφορά το heavy metal, θα έλεγα ότι η θυμωμένη μουσική μπορεί να βοηθήσει τους ακροατές να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους και ως αποτέλεσμα να οδηγηθούν σε καλύτερη ψυχοσωματική κατάσταση».
Ό,τι κι αν λένε οι μελέτες, όλοι γνωρίζουμε ότι η μουσική μάς βοηθά σε οποιαδήποτε διάθεση ή ψυχική κατάσταση: χαρούμενη, λυπημένη, ενεργητική ή ενθουσιώδη. Γιατί λοιπόν δεν είμαστε συγκεντρωμένοι; Η μουσική χωρίς στίχους και με απαλή, συνεχή σύνθεση φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική, εξ ου και οι ισχυρές πεποιθήσεις ότι η κλασική μουσική είναι ιδανική για τη συγκέντρωση μας. Η μουσική που έχει πολλούς στίχους ή/και έντονες αλλαγές στο ρυθμό μπορεί στην πραγματικότητα να αποσπά την προσοχή, δημιουργώντας ένα αρνητικό αποτέλεσμα. Το τελικό αποτέλεσμα φυσικά θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα προσωπικά γούστα του καθενός, επομένως η δοκιμή είναι το κλειδί για τη δημιουργία του απόλυτου soundtrack σας.